Giáo sư Võ Tòng Xuân: 'Trồng lúa đủ ăn, đừng ham dư ra 8-9 triệu tấn'

"Cả nước cần khoảng 18 triệu tấn gạo. Trồng lúa giờ không ưu tiên nữa, chỉ trồng đủ ăn, dư ra 2 triệu tấn gạo là vừa, đừng mê say dư ra 8-9 triệu tấn gạo", giáo sư Võ Tòng Xuân nói.

Mua bán với Zing.vietnam bên lề Hội nghị về phát hành bền vững vùng ĐBSCL thích nghi với chuyển đổi khí hậu tại Cần Thơ sáng 26/9, tấn sĩ Dương Văn Ni (Đại học Cần Thơ) nói rằng đa dạng người đang làm các tòa tháp đê bao đồ sộ ở miền Tây nhằm bảo kê cư dân cùng này. Tuy nhiên, theo ông thì đê bao không mang tính vững bền dài lâu mà cái để bảo kê loài người chính là vốn sống đang có trong chính phiên bản thân của từng người.

Nói đúng hơn đó chính là việc thích ứng với đời sống văn hóa địa phương, tầm thường sống kết hợp với môi trường. "Đây mới là nền tảng chủ chốt để nhân loại thích ứng với mọi sự thay đổi", ông Ni nói.

Con người đang đi ngược với tự nhiên

Theo tiến sĩ Ni, những công trình lớn một mặt có thể bảo đảm của nả của xã hội trợ thì trong công đoạn nào đó, chứ không kiểm soát an ninh vĩnh viễn; bởi vì không khách hàng nào có thể lường trước tự nhiên sẽ đổi mới ở hạn độ nào. Những nhà cửa lớn đang tập cho người dân có cảm giác an tâm trong không gian đó mà họ xem nhẹ những tài năng về phiên bản thân nhân loại. Hay nói đúng hơn là cái mà phụ vương ông đã sản xuất trong khoảng lâu, gắn liền với cuộc sống hàng ngày thì hiện nay nhân loại không tiếp tục phát huy thêm những kỹ năng đó nữa vì nghĩ là họ đang được bảo vệ bởi đê bao, công trình chống ngập.

"Tôi nghĩ rằng các tòa tháp đó đẩy chúng ta tham gia chỗ nguy khốn hơn là chỗ thích ứng tốt hơn. Nền văn hóa của chúng ta mới là cái thành trì vững bền nhất để chiến đấu với mọi sự thay đổi, trong đó có sự chuyển đổi khí hậu", tấn sĩ Ni nêu ý kiến.

Tấn sĩ Dương Văn Ni. Ảnh: Việt Tường.

Cứ liệu vấn đề này, vị giảng sư Khoa Không gian và Tài nguyên tự nhiên của Đại học Cần Thơ nêu thực tiễn ở khu vực vùng trũng được các địa phương làm cho đê bao ngăn triều cường. Tất nhiên, sau khi đắp đê thì đất bên ngoài đê vẫn tiếp diễn được bồi thêm, còn phía trong đê đất sụp xuống vì khô.

Vấn đề đó đặt ra nhân tố là liệu đê bao khép bí hiểm có gìn giữ cho cộng đồng phía trong được bao lâu trong hiện tại và mai sau, hay là đặt cả cộng đồng đó tham gia nỗi lo thom thóp lúc nào cũng phải ứng phó với chuyện nước ngập. Và như vậy thì toàn lực của xã hội thay vì được đầu tư vào để phát huy năng lực, tiềm lực của loài người thì hiện giờ phải dồn vào một chỗ tham gia chuyện đối phó với ngập nước.

"Một phân tích của chúng tôi cho thấy nhóm trẻ nằm trong đê bao có 40% không biết bơi so với những đứa trẻ sống bên ngoài . Như vậy, đê bao đó đã đặt tập thể tại đây tham gia thế rủi ro ho hơn trước", tiến sĩ Ni chia sẻ.

ĐBSCL còn có một thực tế tồn tại từ bao đời nay là ở đâu có tuyến phố thì cạnh đó có sông và có chợ. Đây là nền văn hóa đồng bằng, loài người vẫn thích sống gần nước hơn là trên lục địa.

Dĩ nhiên, vì mật độ dân ngày một đông nên người dân phát hành nhà ở ven sông một cách thức không có tội vạ, ngay cả những nơi có những hố cũng nỗ lực khiến bờ kè để phát triển đông dân cư. ngừng thi côngĐây là chuyện đi lệch quy luật tự nhiên, lệch với nền văn hóa mà chúng ta đã có hàng trăm năm trước nên trả giá vì loài người đang đi trái lại với thiên nhiên.

Không dành đầu tiên sản xuất lúa

Để đối phó với chuyển đổi khí hậu, trong đó có sụt lún đất và nước biển dâng, giáo sư Võ Tòng Xuân nghĩ là ĐBSCL mỗi năm mỗi ngập và thời kỳ ngập trong khoảng mười nghìn năm trước mới làm ra vùng đồng bằng. Trong đó, có quá trình nước biển dâng lên cao, có khi kéo dài 200-300 năm, rồi nước biển lùi ra xa, bờ biển cũ biến thành những giồng cát.

Giáo sư Võ Tòng Xuân. Ảnh: Việt Tường.

"Hiện giờ đi Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng sẽ thấy hồ hết giồng cát. Nước biển dâng, nước biển lùi có trong khoảng mười nghìn năm chứ chẳng phải vừa mới đây", giáo sư Võ Tòng Xuân nói.

Yếu tố mà ông Xuân lo âu nhất hiện thời là ĐBSCL mỗi năm lún trong khoảng 1-3 cm và nguyên do là do người dân lấy nước ngầm. Các thức giấc ven biển sử dụng nước ngầm bơm lên ruộng lúa và cứ mỗi tấn nông sản được làm cho ra cần đến 4.500 lít nước. Trong khoảng đó, việc sản xuất phải lần khần cái nào ít tốn nước thì cho ưu tiên.

"Cả nước hiện giờ cần khoảng 18 triệu tấn gạo. Trồng lúa bây chừ không ưu tiên nữa, chỉ trồng đủ ăn và dư ra 2 triệu tấn gạo là vừa, đừng say mê dư ra 8-9 triệu tấn gạo, vừa tốn nước, vừa tốn tiền bơm nhưng thu hoạch tiền không bao lăm", vị giáo sư nói.

Theo vị giáo sư, miền Tây hiện có 2,1 triệu ha đất trồng lúa và nông dân phổ biến nơi đang khiến cho lúa 3 vụ. Để bảo đảm an toàn lương thực cho cả nước, ĐBSCL chỉ cần trồng 1,5 triệu ha lúa và trong khoảng 3 vụ giảm xuống 2 vụ là vừa.

"Khiến lúa càng phổ quát thì càng dư gạo, mà dư gạo thì giá sụt giảm, dân cày không có lời", giáo sư Võ Tòng Xuân chắc chắn.

Sạt lở bờ biển ở Kiên Giang. Ảnh: Phước Lợi.

Chia sẻ trải nghiệm tại đàm đạo Nông nghiệp vững bền, ông Nguyễn Thanh Hùng, Phó chủ toạ UBND tỉnh giấc Đồng Tháp, nói địa phương này đang giảm lúa vụ thu đông để tạo không gian thoát bè bạn. Để chấp hành nông nghiệp vững bền, tỉnh giấc đang quy hoạch 22.000 ha ở 4 huyện với 9 mô hình sinh kế thay thế lúa vụ ba, tạo thu nhập cao hơn khi người địa phương làm 3 vụ lúa mỗi năm.

Trong tái cơ cấu nông nghiệp, Đồng Tháp đang chuyển lúa sang cây ăn trái, nông nghiệp thông minh, phù hợp với hoạt động mua bán và biến đổi khí hậu.

Phó thủ tướng: Đổi mới trong tư duy tạo ra Đồng bằng sông Cửu Long Muốn đối phó với chuyển đổi khí hậu và tạo ra vững bền ĐBSCL, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đòi hỏi đổi mới trong tư duy và phương pháp tiếp cận theo hướng tạo dựng, hiện đại.

Đồng bằng sông Cửu Long sẽ bị nhấn chìm nước biển dâng chống ngập sụt lún Võ Tòng Xuân đồng bằng sông Cửu Long nhấn chìm

Xem thêm: tin thời sự