Nhà cao tầng xây chen trong nội đô: Lợi ích và hiểm họa |

(Xây dựng) - Chỉ trong một thời điểm ngắn, sự hình thành các tòa nhà cao tầng xây chen trong nội thành đã khiến cho đổi mới hẳn gương mặt và đời sống kiến trúc thành phố của 2 đô thị lớn nhất nước. Tất nhiên, việc bổ sung quá đông người cư trú tại một số vị trí tổng thể gây sức ép quá lớn lên chuỗi hệ thống hạ tầng cũ kỹ và quá tải của thành phố.

Một góc khu trọng điểm TP Hà Nội.

Trong khoảng năm 2016, Quy nhạo báng điều hành quy hoạch, kiến trúc nhà cửa cao tầng trong khu vực nội đô lịch sử TP Hà Nội được ban hành. Quy chế nhạo này mới chỉ được xây đắp cho khu vực trong khoảng vành đai 2 trở tham gia, nghĩa là những vị trí hiện đang và sẽ trở nên sôi động bậc nhất của Thủ đô về xây chen nhà cao tầng. Như vậy, các khu vực nằm bên ngoài vòng đai 2, trong đó có phổ quát khu đất tiến thưởng vốn là đất của các nhà máy, xí nghiệp cũ di dời vẫn tiếp tục thiếu khí cụ quản lý và giữ vững.

Xây chen là hiện tượng thông thường trong công đoạn thị trấn hóa, và là một trong những biểu thị của đô thị hóa nội sinh - tạo ra vào các khu đất trống hoặc tham gia địa điểm của những công trình hết niên hạn sử dụng bên trong nội thành để tận dụng lợi thế về hạ tầng thị trấn hội, hạ tầng công nghệ và những luôn tiện ích thị trấn sẵn có.

Tình trạng nhà cao tầng xây chen

Trong khoảng sau năm 1954 cho tới những năm đầu 1980, Hà Nội tạo ra khá nhiều khu số đông để đáp ứng ý định của cán bộ nhân viên thời bấy giờ. Các khu cộng đồng này chủ chốt được phát hành tham gia các khu đất canh tác cũ của các thôn ấp ven đô. Trong khoảng sau những năm 1990, thời kỳ thành phố hóa theo chiều rộng tại Hà Nội được tăng thêm tốc độ với sự hình thành của hàng loạt khu thành phố mới. Cùng với nó, hiện tượng đô thị hóa nội sinh cũng diễn ra không kém phần mạnh bạo với sự có mặt trên thị trường của hàng loạt tòa nhà cao tầng xây chen trong khu vực nội thành. Xuất xứ đất xây dựng của các tòa nhà này rất khác nhau, nhưng chủ yếu là đất của các hội sở cơ quan cũ, đất nhà máy, xí nghiệp, kho tàng, đất trống chưa sử dụng, hay đất ở nhặt nhạnh lại. Thời gian đầu, nhà cao tầng xây chen chủ quản là nơi nghỉ ngơi hay cao ốc văn phòng như nơi nghỉ ngơi Thủ đô Horizon (nay là khách sạn Pullman) xây trên đất của nhà máy gạch Đại La cũ; khách sạn Nikko xây trên đất bến xe Kim Liên cũ; Thủ đô Tower xây trên đất Nhà lao Hỏa Lò; khách sạn Melia xây trên đất của Cty Chế tác điện cơ; khách sạn Daewoo (Kim Mã)… Tuy nhiên, công đoạn sau chứng kiến sự sinh ra ồ ạt của chung cư cao tầng với quy mô và địa điểm rất khác nhau cả bên ngoài lẫn bên trong khu vực nội đô lịch sử.

Câu chuyện tương tự cũng xảy ra ở các thị trấn lớn khác, khác biệt là TP HCM. Theo KTS. Phạm Phú Cường, trong khoảng năm 1991 đến 2012, chỉ riêng trong địa bàn Quận 1, 3 và 4 là các quận trọng tâm của đô thị, có đến trên 100 tòa tháp cao trong khoảng 15 tầng trở lên được ký hợp đồng kiến trúc quy hoạch, trong đó hơn 50 công trình đã xong xuôi. Riêng năm 2007, thành phố còn giới thiệu 20 khu đất “tiến thưởng” ở ngay trọng điểm Quận 1 để kêu gọi đầu cơ. Đáng chú ý là các cao ốc ở đây được cắm thẳng vào trung tâm lịch sử của thị trấn một phương pháp quá thuận lợi, sản xuất một sự tương phản không mấy dễ chịu với cảnh quan kiến trúc sẵn có. Tiêu biểu trong số đó có thể kể đến Nơi nghỉ ngơi Caravelle Sài Gòn, Khách sạn Sheraton, Metropolitan Tower, Diamond Plaza, Sài Gòn Center, Trung tâm Thương mại Sài Gòn, Bitexco Financial Tower…

Lợi ích và hiểm họa

Chỉ trong một thời điểm tương đối ngắn, sự hiện ra của các tòa nhà cao tầng xây chen đã làm đổi mới hẳn bộ mặt và đời sống kiến trúc thị trấn của 2 thành phố lớn nhất nước.

Mặt tích cực là nâng cao hiệu quả sử dụng đất thị trấn, nhất là ở khu vực trọng điểm, đồng thời giam cầm công đoạn mở mang nhanh lẹ của thị trấn ra vùng ngoại vi. Những tòa nhà này bổ sung số lượng lớn văn phòng và phòng nơi nghỉ ngơi cao cấp cũng như dân dã ở trọng tâm thị trấn. Những tầm thường cư cao tầng xây chen bổ sung quy mô ở khá lớn trong nội thành. Dân cư có thể hưởng lợi trong khoảng việc sở hữu những căn hộ không quá xa, thậm chí nằm ngay giữa trọng tâm thị trấn với sự phú quý của phục vụ và các nhân tiện ích công cộng, lại có được góc nhìn và môi trường thoáng đạt bởi toàn bộ các ngôi nhà xung quanh đều là thấp tầng. Dường như đó, nhiều tòa/khu nhà cao tầng còn bổ sung những công dụng văn hóa, vui chơi giải trí và trọng tâm sắm sửa vốn rất thiếu của cư dân thành phố, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần và gia tăng sức thu hút của đời sống đô thị.

Dĩ nhiên, hiểm họa mà những tòa nhà cao tầng xây chen gây ra cũng ko phải nhỏ. Tại Thủ đô, việc bổ sung quá đông người cư trú tại một vài địa điểm cục bộ gây sức ép quá lớn lên hệ thống cơ sở vật chất cũ kỹ và quá vận tải của thành phố. ngừng thi côngĐây là một trong những khởi thủy chính gây ra nạn kẹt xe, ngập lụt… đang trở thành thường xuyên hơn tại phổ thông khu vực của thành phố. Riêng lẻ có những tuyến phường không lớn nhưng phải gánh hàng chục tòa bình thường cư như xã Vũ Trọng Phụng… Tại TP HCM, việc ngày càng tăng không có tội vạ nhà cao tầng trong nội thành, trong đó có đa dạng tòa nhà cao trên 40 tầng cũng là nguyên do kẹt xe ngay tại trọng điểm đô thị.

Hình như đó, rộng rãi nhà cao tầng còn được sản xuất tham gia cả những khu đất quá chật chội, thậm chí trong các tuyến xã hay ngõ nhỏ (thỉnh thoảng chỉ với một hướng tiếp cận độc nhất vô nhị), chẳng hạn Thông thường cư C’Land (ngõ Xã Bè lũ), Bình thường cư Meco và Capital Garden (ngõ 102 Trường Chinh), Tầm thường cư GP Invest (ngõ 170 La Thành)… ở Thủ đô gây nguy cơ mất bình yên khi có sự cố xảy ra tạo áp lực lên kế hoạch hạn dè bỉu dụng cụ liên lạc cá nhân và sản xuất giao thông công cộng của đô thị, bởi khoảng cách thức quá xa từ nơi trú ngụ đến các điểm dừng xe bus hay tàu điện. Cùng với đó, thời điểm qua cũng sinh ra loại hình tầm thường cư mini len lách trong các ngõ ngạch cũng tạo nên áp lực hạ tầng toàn bộ.

Việc để các cơ quan, đơn vị bất động sản tư nhân có thể “đóng thay song song phổ quát vai khác nhau: đầu cơ - thiết kế - xây đắp - giám định” khiến cho các khoảng trống còn lại trong thị trấn dễ dàng bị “lấp nốt” làm cho người dân mất đi cơ hội được tiếp cận và sở hữu những khoảng xanh thị trấn cần thiết, còn đô thị mất đi năng lực nâng cao thuận lợi thành phố và ngày càng tăng sức khó khăn. Theo TS. KTS Trằn Minh Tùng, với bí quyết khiến đó, “Hà Nội đã giải quyết một nhân tố thị trấn này bằng một yếu tố thị trấn khác. Hệ quả là sức ép dân số nội đô và sự thiếu thốn thuận tiện thị trấn không phải giảm mà thậm chí còn gia tăng”.

Việc xen cấy số lượng lớn nhà cao tầng vào nội thành cũng khiến trầm trọng thêm nạn ô nhiễm không khí, khi mà Hà Nội và TP HCM thuộc khu vực Đông Nam Á, nơi có “những thị trấn bị ô nhiễm rộng rãi nhất Đông Nam Á”, và “người địa phương ở đây mất hơn 10 năm trong đời để chịu đựng các căn bệnh có liên quan trực tiếp tới ô nhiễm không khí”. Các tòa nhà cao tầng là những cỗ máy tiêu thụ năng lượng lớn tưởng. Chúng cũng nhập cuộc đáng kể vào việc phát thải khí cacbon ra môi trường và gia tăng hiện tượng đảo nhiệt thị trấn làm cho bề mặt thế giới hot lên.

Cắm thẳng nhà cao tầng vào trọng điểm lịch sử của thị trấn, thậm chí phá túa các tòa nhà di sản một phương pháp thuận tiện để thay thế bằng nơi nghỉ ngơi, văn phòng, bình thường cư cao tầng như ở TP HCM hay để nhà cao tầng “bao vây” khu nội đô lịch sử như ở Thủ đô đã phá vỡ cấu trúc đô thị trọng điểm và tạo ra những đứt gãy rất lớn trong ký ức thị trấn. Theo Giáo sư William S.W. Lim, cùng với việc mở mang con đường xá, phá toá và tái tạo ra hàng loạt nhà và nâng cao mật độ, sự phát triển của nhà cao tầng tại khu trung tâm của Hà Nội là “nguyên nhân của những thiệt thòi lớn không thể bù đắp được cho cấu trúc phức hợp của thành phố và xóa đi tính duy nhất và ký ức của nó”.

Sơ đồ trạng thái nhà cao tầng xây chen ở vài khu vực nội thành Hà Nội trước năm 2016 (Nguồn: Sở KTQH Thủ đô)

Khoảng trống dụng cụ điều hành cần giải quyết

Năm 2016, Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc nhà cửa cao tầng trong Khu vực nội đô lịch sử TP Hà Nội được ban hành. Dù Quy chế này được đánh giá là sẽ tạo dựng con đường cho việc làm mới các khu cộng đồng cũ của Thủ đô, nhưng đối với đa dạng địa điểm khác vẫn là quá chậm chạp khi mà bức chụp về nhà cao tầng trong khu vực thị trấn trọng điểm của thành phố đã trở thành khó khăn cứu giúp, hoặc phải rất lâu sau mới có thể khắc phục được. Dường như, Quy nhạo báng này chỉ mới chỉ được xây dựng cho khu vực trong khoảng vành đai 2 trở vào, tức thị phổ biến vị trí nằm bên ngoài, trong đó có đa dạng khu đất tiến thưởng vốn là đất của các nhà máy, xí nghiệp cũ di dời vẫn tiếp diễn thiếu dụng cụ quản lý và giữ vững. Sợ rằng khi khu vực này có được Quy dè bỉu thì hiện trạng nhà cao tầng xây chen sẽ lại thành “sự đã rồi” và bản Quy chế nhạo lại tiếp tục phải “đuổi theo” thực tại phát triển nhà cao tầng để phù hợp thức hóa nó như trường phù hợp nội đô lịch sử?

Vậy là cùng với việc đô thị hóa theo chiều rộng, đô thị hóa nội sinh với các tòa nhà cao tầng xây chen một cách tự phát và thiếu nguyên tắc đã và đang phá vỡ vạc các tiêu chí quy hoạch không gian của Thủ đô, trong đó “Thủ đô sẽ là một đô thị xanh dựa trên sự tạo ra vững bền, một thị trấn văn hóa dựa trên sự cân bằng trong việc bảo tồn và sản xuất các giá trị văn hóa, một thị trấn hiện đại, hiện đại dựa trên các nền tảng nắm bắt nhân thức công nghệ”. Còn TP HCM thì đang tự xóa đi ký ức thành phố của mình để xây đắp hình ảnh về một thị trấn quốc tế nhạt nhòa bản sắc.

PGS.TS. KTS Tắt hơi Tấn Hưng/TCKTVN

Xem thêm: máy bơm dân dụng giá rẻ