170 triệu mảnh rác ngoài trái đất là nguy cơ tiềm tàng cho tương lai

Bay quành trái đất với vận tốc chóng mặt, những mảnh rác ngoài trái đất là mối đe dọa lớn ngoài không gian. Mọi va chạm với mảnh vụn tí hon đều gây hậu quả lớn.

Theo ước tính của Cơ quan Ngoài trái đất châu Âu, khoảng 170 triệu mảnh rác vũ trụ đang bay nói quanh nói quẩn Trái Đất.

Với kích cỡ to như một chiếc xe chuyển vận hoặc bé xíu như đồng xu, rác thiên hà là mối nạt dọa với ngành công nghệ ngoài hành tinh thế giới. Chúng bay trong quỹ đạo với vận tốc 8 km/giây, nhanh gấp 10 lần vận tốc của đạn, theo CNN. Với vận tốc trên, một mảnh vụn ốm chỉ 1 cm khi va chạm sẽ có sức nổ ngang một quả lựu đạn.

Rác ngoài hành tinh có thể là những vệ tinh đã hoàn thành hoạt động hay các mảnh vụn của các tên lửa.

Khi một vệ tinh bay chậm trễ lại, nó sẽ giảm dần độ cao, gặp rộng rãi ma sát hơn với bầu khí quyển cho tới khi cháy và bốc hơi. Tuy nhiên, rộng rãi vệ tinh hay vật thể tiếp diễn ở lại quỹ đạo, trở thành rác thiên hà.

Một xuất xứ khác gây ra rác dải ngân hà chính là các vụ va chạm.

Năm 2007, hàng triệu mảnh vụn được tạo ra trên quỹ đạo vòng vo Trái Đất khi China phóng hoả tiễn để tàn phá một vệ tinh của mình, theo Guardian.

Nhị năm sau, một vệ tinh viễn thông quân sự Nga đã kết thúc hoạt động đâm vào một vệ tinh của Mỹ với tốc độ 42.000 km/giờ. chậm triển khai là lần trước tiên một vệ tinh đang hoạt động va chạm với một vệ tinh khác, làm cho các mảnh vụn văng ra với vận tốc lớn.

Vài sẽ cháy khi tham gia bầu khí quyển, nhưng số đông được cho là sẽ tiếp tục bay vòng quanh Trái Đất trong hàng thập kỷ.

Hình vẽ minh họa mật độ rác dải ngân hà đang bay nói quanh trái đất. Ảnh: Công ty Thiên hà châu Âu.

Hiểm họa từ rác ngoài hành tinh

Số lượng vĩ đại rác ngoài hành tinh này ăn hiếp dọa Trạm Ngoài hành tinh Quốc tế (ISS), kính viễn vọng Hubble và hàng trăm vệ tinh giá trị hàng tỷ đô la đang dịch vụ viễn thông, an ninh, dự đoán thời tiết, và định vị.

Nữ phi hành gia thứ nhị trong lịch sử Nhật Bản, Naoko Yamazaki, trực tiếp chứng kiến hiểm họa từ rác thiên hà khi cô bay đến IS) năm 2010.

"Trong thời kỳ bay chúng tôi thấy một vết xước bé nhỏ ở cửa sổ của con tàu", cô nói với CNN. "Chúng tôi chụp ảnh để mặt đất kiểm tra xem chuyến bay về quả đât có an toàn không".

Vết xước nhỏ nhắn hơn 1 inch (2.45 cm) không gian nguy. Nếu như tàu của cô va tham gia một miếng rác thiên hà lớn hơn, đó sẽ là một thảm họa.

Theo Guardian, ISS mỗi năm phải dịch chuyển để tránh những cú va chạm với rác ngoài hành tinh có kĩ năng hủy hoại trạm. Tuy nhiên, theo CNN, ISS chỉ tránh được các vật thể có thể giám sát được trong khoảng Trái Đất.

Không quân Mỹ giám sát 23.000 vật thể quay vòng lòng vòng Trái Đất có kích cỡ bằng hoặc hơn một quả bóng quần vợt. Nhưng các chuyên gia vũ trụ nói còn hàng triệu các mảnh vụn ốm không thể giám sát, theo Wall Street Journal.

Năm ngoái, một mảnh vụn chỉ nhỉnh hơn một hạt muối đâm thủng vệ tinh Sentinel 1-B của ESA, khiến văng 5 mảnh vụn khác và suýt trúng một vệ tinh ở gần.

Bốn tuần 6, một vật thể va tham gia vệ tinh viễn thông AMC9, khiến cho cách biệt dấu hiệu viễn thông ở Mỹ và Mexico. Tổ chức kinh doanh điều hành vệ tinh này đang nỗ lực đưa nó tham gia một quỹ đạo "chôn cất", tức quỹ đạo bỏ ra riêng cho các vệ tinh không còn hoạt động.

Ví như không kiểm soát, rác ngoài hành tinh "có thể khiến một số phần của quỹ đạo chẳng thể sử dụng được trong mai sau, và vấn đề này sẽ tác động đến mọi mặt đời sống - laptop di động, tivi, dự báo thời tiết", theo Holger Krag, người cáng đáng Văn phòng Rác Vũ trụ của ESA.

"Mọi người đang nhìn thấy đây là một yếu tố càng ngày càng hiểm nguy, nhưng chẳng người nào quan tâm trong những năm đầu mày mò dải ngân hà", Jason Held, chủ quản ty Saber Astronautics ở Sydney đang nghiên cứu biện pháp xử lí rác ngoài trái đất, nói với Guardian.

"Cũng giống như những năm đầu của ngành hàng không không cần giữ vững không lưu. Phải vài vụ tai nạn, kiểm soát không lưu mới được ứng dụng", ông nói thêm.

Vũ trụ tắc nghẽn

Yếu tố rác ngoài trái đất càng trở thành gấp rút hơn khi số lượng vệ tinh phóng lên gia tăng.

Trong năm nay, một hoả tiễn của Ấn Độ đã mang theo 104 vệ tinh gầy tham gia ngoài trái đất. 04 tuần 6, một tên lửa khác của Ấn Độ đưa lên quỹ đạo 30 vệ tinh khác nhỏ bé bằng cốc cà phê. 04 tuần 7, một hoả tiễn Nga rải 72 vệ tinh khác xung quanh Trái Đất.

Việc phóng vệ tinh đang trở nên thuận lợi hơn, nhờ tiến bộ trong kĩ nghệ chế tác vệ tinh. Vệ tinh tân tiến có kích cỡ từ máy giặt cho tới lòng bàn tay, so với các vệ tinh truyền thống thường cao hơn các ô tô buýt 2 tầng và nặng một số tấn, theo WSJ.

Trong 5 năm tới, 11 công ti vũ trụ đang lên kế hoạch cho một mạng lưới hơn 18.000 vệ tinh, theo các tài liệu nộp lên cho chính phủ Mỹ.

Kích thước bé xíu gọn làm cho số lượng vệ tinh phóng tham gia quỹ đạo ngày càng tăng. Trong ảnh là vệ tinh Sprite ở Đại học Cornell, Mỹ. Ảnh: Wall Street Journal.

Một kiểu vệ tinh được chuộng là CubeSat. Như tên gọi của nó, CubeSat là có dạng khối với mỗi cạnh dài 10 cm. Mỗi CubeSat có kiến tạo chuẩn, và nhờ vậy có giá tiền chỉ từ 40.000 đô la Mỹ, so với mức nhàng nhàng 97 triệu đô la Mỹ của một vệ tinh lớn có kiến tạo theo yêu cầu riêng.

Không chỉ vậy, mỗi khối CubeSat được kiến tạo cho một tính năng riêng như thu thập dữ liệu thời tiết, giữ vững không lưu, giám sát một nhà máy hay bắt đầu thí điểm trọng lực thấp. Cho nên, CubeSat có thể được ghép như một khối lego hoặc bay riêng rẽ thành một mạng lưới phối thích hợp với nhau.

Tuy có những điểm ưu việt, CubeSat cũng góp phần tạo thêm rác ngoài trái đất do thường gặp sự cố. Theo một điều tra của Đại học Saint Louis, một phần ba "chết" ngay khi vào quỹ đạo.

Những xe rác trong không gian

Công ty Saber Astronautics của ông Held đang phát hành một thiết bị giúp dọn rác dải ngân hà. Mang tên DragEN, vũ trang giống một chiếc yo-yo này có khối lượng dưới 100 gram và có thể gắn vào các vệ tinh. Khi được kích hoạt, nó sẽ thành lập ra hàng trăm mét dây dẫn điện. Tương tác với từ trường Trái Đất sẽ tạo ra lực kéo vệ tinh xuống bầu khí quyển và khiến cho nó bốc cháy.

Thiết bị này đang được thí nghiệm trên một vệ tinh được phóng lên bởi cơ quan hàng không Ấn Độ trong năm nay. "Chúng tôi muốn khám phá DragEN mở ra thế nào và mất bao lâu để kéo vệ tinh xuống", ông Held nói.

Bên cạnh đó, công ti công nghiệp dải ngân hà Electro Optic Systems của Australia đang phân tích một loại tia laser có công suất lớn, độ đúng mực cao, và có kỹ năng đẩy rác thiên hà để tránh va chạm.

Tất nhiên, giám đốc điều hành Craig Smith thừa nhận "Ý nghĩ đó này có phổ thông thách thức. Sự nhiễu loạn của khí quyển khiến tia laser bị phân tán thay vì tập trung vào mục tiêu".

Công ty Hàng không Thiên hà Mỹ (NASA) sẽ phóng một trang bị chạm màn hình để thu thập thêm dữ liệu về rác dải ngân hà, còn ESA sẽ thử một vệ tinh có khả năng bắt các vệ tinh không còn hoạt động. Dự kiến được phóng lên vào năm 2024, ESA sẽ sử dụng lưới để gom rác dải ngân hà.

Cơ quan Vũ trụ Châu Âu đang phân tích sử dụng lưới để thu nhặt một phần trong tổng số 7.000 tấn rác thiên hà bay quanh quả đât. Ảnh: Công ty Ngoài hành tinh Châu Âu.

Cuối bốn tuần 6, một công ty mang tên D-Orbit đã thí nghiệm version CubeSat thân mật hơn với không gian, thông qua một công trình đầu tư đồng đội. Sử dụng động cơ khác biệt, vệ tinh CubeSat này có thể tự đẩy bản thân xuống bầu khí quyển và bốc cháy. Nếu như thành công, D-Orbit sẽ bán công nghệ này cho các vệ tinh.

Một công nghiệp khác dùng cánh buồm để ép vệ tinh bay chậm lại, xuống thấp hơn trong bầu khí quyển và bốc cháy.

'Lời chia tay' rực lửa của tàu ngoài hành tinh Cassini ở Sao Thổ Sao 20 năm kể từ ngày rời Trái Đất để chấp hành sứ mạng tò mò Sao Thổ, tàu ngoài hành tinh Cassini của NASA đã chính thức "nói lời chia tay" bằng cách thức bốc cháy.

Trạm ngoài trái đất của China sắp lao xuống Trái Đất Các nhà kỹ thuật cho biết những mảnh vỡ vạc trong khoảng trạm ngoài trái đất Thiên Cung 1 của TQuốc có thể sẽ rơi xuống Trái Đất trong vài tháng tới.

dải ngân hà rác NASA vệ tinh mảnh vụn nhân loại thiên hà rác NASA ESA vệ tinh mảnh vụn thế giới

Đọc thêm: tin tổng hợp