'Truyện cổ hủ Chăm': Trái đất cổ hủ tích nhóng nhánh nhân tố kỳ diệu

Thầy giáo Kinh Duy Trịnh chia sẻ về công đoạn sưu tầm kho tàng truyện cổ lỗ dân tộc Chăm và những giá trị to lớn của di sản văn chương bình dân này.

Cuộc thế dạy học của giáo viên Kinh Duy Trịnh gắn liền với công tác biên soạn, giảng dạy ngôn ngữ của dân tộc bản thân, là tiếng Chăm. Về hưu, thầy vẫn miệt mãi với công tác sưu tầm và dịch các văn bạn dạng Chăm cổ hủ, nhằm gìn giữ và lan tỏa vẻ đẹp văn hóa Chăm. Vừa mới đây, thầy cho công bố bạn đọc cuốn Truyện cũ rích Chăm. Trong không khí 20/11, chúng tôi đã có cuộc chuyện trò với thầy vòng vo chủ đề này.

- Thưa thầy Kinh Duy Trịnh, cơ duyên nào đưa thầy tới với công việc sưu tầm và dịch các văn bản Chăm cổ lỗ?

- Tôi là giáo viên được đào tạo trong trường trung cấp sư phạm. Khóa tôi có học thêm môn tiếng Chăm. Mục đích để về dạy trường có học sinh Chăm theo học. Sau đó Ty Giáo dục (nay là Sở Giáo dục & Huấn luyện) điều động tôi về công tác tại Ban Soạn sách chữ Chăm. Đặc trưng của công ty này là soạn sách cấp tiểu học, bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên giảng dạy tiếng Chăm trong các trường tiểu học.

Môn tiếng Chăm còn có dạy thêm phân môn kể chuyện bằng tiếng Chăm, nhằm rèn cho sinh viên thêm về kỹ năng nói. Chính cho nên đồng đội trong tập đoàn phải đi điền dã, sưu tầm các truyện cổ lỗ Chăm để đưa tham gia chương trình giảng dạy.

Từ đó tôi với đồng đội trong đơn vị đi sưu tầm truyện cổ Chăm. Trong khi, gia đình tôi còn có một số chục quyển sách viết tay do ông nội tôi để lại, trong đó có tập dành riêng cho truyện cổ.

- Thầy có thể san sớt thêm về những tháng 5 dạy học và khiến cho công tác soạn sách tiếng Chăm? Cái khó khăn khi tiếp xúc các văn phiên bản cổ hủ là gì, thưa thầy?

- Trong thời gian này tôi vẫn thi hành một bí quyết lặng lẽ và lặng lẽ là gom nhóp các văn bạn dạng cổ hủ bằng cách xin phôtô. Trước đây thì ngồi chép từng bản với ngọn đèn dầu, vì chưa có điện. Có cụ khó tính không cho đem về mà phải ngồi chép tại chỗ, vì các cụ sợ mất, thất lạc, khó khăn tậu.

Tiện lợi trong việc tiếp cận với văn bản thì ít. Nhưng gian truân khá phổ thông. Thứ nhất là chữ viết của các cụ cao thâm xưa: có cụ viết chữ rất đẹp rõ nét; có cụ viết toá, viết nhanh, viết tắt, để lâu quá chữ viết mờ đi đôi chỗ.

Thứ hai là vấn đề giấy. Ngày xưa các cụ dùng giấy tiểu, giấy đại.. gọi là giấy gió. Bảo quản chưa được tốt như hiện giờ. Thứ nữa là các từ ngữ Chăm cổ hiện thời ít sử dụng trong tập thể Chăm.

Tôi phải nhờ đến Tự điển Chăm -Việt - Pháp; Chăm - Pháp; Chăm - Việt. Hoặc tậu các cụ cao niên trong làng hay làng khác để hiểu nghĩa của trong khoảng mỗi khi gặp gỡ phải từ cổ hiện thời ít dùng trong đồng đội Chăm. Cái khác lạ khó khăn là chạm mặt các phương ngữ vùng này, vùng kia trong văn bạn dạng cổ.

Sách Truyện cổ Chăm vừa được mở bán độc giả.

- Khi tiếp cận các văn bạn dạng Chăm cổ, yếu tố tuyệt hảo nhất với thầy là gì?

 - Ngoài các văn bạn dạng viết bằng văn xuôi. Điều làm tôi ấn tượng nhất là tục ngữ, thành ngữ, thơ  Chăm. Những câu nói phổ biến, giản dị tạo điều kiện cho các thế hệ học tập được ở cũ rích nhân những trải nghiệm trong cuộc sống, như về luân lý, đạo đức nhân loại,…

- Thầy bình chọn truyện cổ Chăm có địa điểm như thế nào, khi đặt trong cả kho tàng truyện cổ bình dân của người Việt?

- Truyện cũ kĩ Chăm mang sắc thái riêng của người Chăm. Những tình tiết rất đời thường trong sinh hoạt cũng như cuộc sống của bà con Chăm.

Truyện cũng nói về lòng tham lam, lòng dũng mãnh gan góc, hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc sống, đạo đức con người, tình kết hợp, đức tính thật thà… tránh các thói hư như sự bạc bẽo, dối trá, lọc lừa, tranh giành.

Mỗi dân tộc có phương pháp răn dạy riêng nhưng tựu trung có cùng mục đích hướng con người đến với cái thiện, cái đẹp. Truyện cổ hủ Chăm góp phần khiến giàu có và đa dạng kho tàng truyện cũ kĩ bình dân vietnam.

Phần minh họa chân thật của sách do họa sĩ trẻ Tôn Nữ Thị Bích Trâm biểu lộ.

- Được nhân thức, cuốn "Truyện cổ hủ Chăm", do NXB Kim Đồng ấn hành, là cuốn sách đầu tiên do thầy sưu tầm và dịch được chung đa dạng, thầy muốn gửi thông điệp gì tới với độc giả, khác biệt là các em thiếu nhi?

- Tôi nghĩ, các em thiếu nhi như tờ giấy trắng. Ví như được khắc vào khối óc ngây thơ và hồn nhiên của các em những mẫu chuyện tốt thì sau này các em sẽ trở thành những công dân tốt, hữu ích cho thị trấn hội.

Với Truyện cũ rích Chăm, chờ đợi các em không chỉ kiếm được những bài học tốt đẹp, mà còn bước vào quả đât cổ hủ tích nhóng nhánh yếu tố kì diệu, nuôi dưỡng trái tim nhân từ, giàu mếm mộ.

- Những gì đã in trong "Truyện cũ rích Chăm" chắc hẳn chỉ là một phần rất nhỏ tuổi so với các văn bản mà thầy đã sưu tầm và dịch? Sau cuốn sách này sẽ còn những công trình khác nữa, phải vậy không, thưa thầy?

  - Đúng vậy. Tôi rất vui vì Truyện cổ lỗ Chăm ra mắt bạn đọc. Cuốn sách đã được ban biên tập chăm sóc, đẽo gọt về ngôn từ, câu chữ, tôi rất hài lòng. Bởi vậy tôi đã gửi cho NXB tập 2. Hiện giờ tôi vẫn đang tập hợp thêm các câu chuyện mới cho những dự định tiếp theo.

Nhà giáo Kinh Duy Trịnh sinh năm 1956. Quê quán: Làng Pa-lay Cha-vét, phường Phú Lạc, thị xã Tuy Phong, thức giấc Bình Thuận.

Các sách đã soạn: Bộ sách giáo khoa 20 quyển, sử dụng trong giảng dạy bậc tiểu học vùng đồng bào Chăm, do NXB Giáo dục xuất bạn dạng năm 2008, 2009, 2010.

Tạo dựng cửa kho tàng truyện cổ Chăm Lần đầu tiên những câu chuyện ngụ ngôn, thần thoại và cũ kĩ tích của dân tộc Chăm được tập phù hợp, phổ biến rộng rãi với độc giả.

Giáo viên Kinh Duy Trịnh và Truyện cũ kĩ Chăm Truyện cũ kĩ Chăm Kinh Duy Trịnh

Xem nhiều hơn: tin tổng hợp